ساختمانهای ضد زلزله
اگر زلزله ای با بزرگی هفت ریشتر اتفاق بیافتد زمین به طول چهل - پنجاه کیلومتر شکافته می شود و در این صورت برخی مناطق تهران مانند مورچه ای است که در جریان سیل قرار گیرد. بحث روز زلزله است ، که اگر در تهران زلزله بیاید ، بطور قطع چیزی از تهران باقی نخواهد ماند.
با توجه به اینکه تهران را سه گسل اصلی محصورکرده است ، اگر هر کدام از این گسل ها فعال شود ، تهران شرایط خاصی را خواهد داشت. البته تمام شمال تهران دارای گسل است. اگر روی نقشه گسلی دیده نمی شود، به این معنا نیست که گسلی وجود ندارد، بلکه به دلایل زیادی گسلها ردیابی نشده اند.
زلزله هفت ریشتری منطقه نمی شناسد و تمام شمال تهران از بین می رود و تمام گسل های ریزی که در این منطقه و شمال تهران قرار دارد ،فعال می شوند. پس چیزی از تهران باقی نمی ماند که بتوان آن را منطقه بندی کرد.
شهرداری تهران با آژانس همکاری بین المللی ژاپن jica در یک برنامه پژوهشی اقدام به تهیه نقشه ای برای پیشگیری از حادثه زمین لرزه در شهر تهران نموده اند که در نهایت توصیه هایی برای جلوگیری از خسارت زلزله کرده اند.
گسلهای مهم تهران عبارتند از: گسل شمال تهران، ری، مشاء و فشم برای تحلیل زمین لرزه تهران سه سناریو انتخاب شد: شمال تهران ، ری ، گسل مشاء و فشم در سناریوی فعال شدن گسل ری فرض بر این است که۲۶کیلیومتر از گسل تهران فعال شود. زلزله ای ۷/۶ریشتری به وجود می آورد که شدت آن در : مناطق ۹ تا ۱۲ و ۱۵ تا ۲۰ و برخی نواحی مناطق ۷ ، ۸ ،۱۳ ، ۲۱تهران ، ۹ درجه مرکالی و در سایر مناطق ۸ درجه مرکالی خواهد بود . در این شدت، با توجه به عوامل مختلف زمین ،ساختمان ، تجهیزات ، شبکه برق ، شبکه آب ، مخابرات ، مترو ، راه آهن و جاده غیرقابل استفاده خواهد شد. در سناریوی فعال شدن گسل مشاء ، طول فعالیت گسل۶۸کیلومتر و شدت آن ۲/۷ریشتر برآورد شده است . در عمل تمام مناطق تهران به استثنای مکان های کوچکی از مناطق ۲۱ و ۲۲ ، شدت هفت درجه مرکالی راتحمل خواهند کرد . در این مرحله مشکل جدی برای تهران به وجود نمی آید.
مناطقی که بطور دقیق روی گسل قرار گرفته اند ،صددرصد تخریب خواهند گشت، ولی این بدان معنا نیست که اگر منطقه ای از یک گسل دو - سه کیلومتر فاصله داشته باشد، آن منطقه در امان خواهد بود. اگر زلزله با قدرت هشت ریشتری بیاید، چیزی ازتمام تهران و شمال تهران باقی نمی ماند.
اگر شدت زلزله کم و تعداد دفعات زیاد باشد دومعنی دارد : یا زلزله بزرگی در راه است یا اینکه از انرژی آن کم میشود . یعنی اینکه منطقه فعال است و مردم باید خبردار باشند . در زلزله کمتر از شش درجه ریشتر، بیشتر خانه های شمال تهران مقاومند ولی خانه های جنوب به دلیل بافت شهری، مشکل جدی پیدا میکنند. در زلزله با قدرت شش ریشتر، شهرداری تهران چندماهی مشکل خواهد داشت تا همه چیز را دوباره راه بیاندازد ولی تهران باید خود رابرای زلزله ای هفت ریشتری آماده کند، چرا که استعداد آن وجود دارد.
اصل مهم در ساختمان سازی زمین است . یعنی زمین باید برای ساخت و ساز مناسب باشد . متأسفانه در کشور ما هنوز کسی جواز سلامت زمین را نمی گیرد. حال اگر زمین مناسب بوده ، باید دانست که برجی که در این مکان قراراست ساخته شود، آیا با بافت منطقه سازگار است ؟ آیا آن منطقه این تعداد جمعیت راپذیرا است؟ اتومبیل ها می توانند به راحتی تردد و فرار کنند ؟ برج مقاوم است و فقط ممکن است چپ شود یا کج شود و حتی تخریب هم نشود ، اماوقتی کج شود دیگر قابل زندگی نیست . طبق ضوابط موجود در آیین نامه ، ساختمانی که سی طبقه و ارتفاعی نزدیک به نودمتر دارد باید به اندازه ده درصد از ارتفاع خود باساختمان مجاور داشته باشد. اما چنانچه ساختمان ها ارتفاعشان یکسان باشد ، زمان تناوبشان یکسان است ، پس لازم نیست این فاصله رعایت شود. پس فاصله ساختمان ها راباید در نظر داشت که در صورت کج شدن ، خسارت کمتری وارد شود . در ساختمان های بیش از پنج طبقه ، حضور مهندس الزامی است. اما ۹۹٪ ساختمان های تهران را معماران تجربی می سازند. در یک ساختمان زمین ،طرح ساختمان ، کنترل مصالح و کنترل ساخت مهم هستند و این عوامل در استحکام ساختمان نقش دارند.
ساختمانی که مهندسی ساز باشد ، دارای مصالح خوب (بتن ضد زلزله) و کنترل شده باشد و همه استانداردها در آن رعایت شده باشد ، ضدزلزله است . مهندسین با برآورد شتاب منطقه به هنگام زلزله و محاسبه نیروهای وارده ، نوع آهن و بتن ضد زلزله و مصالح کاربری را تعیین می کنند، اگر این محاسبات انجام شده باشد، این ساختمان در برابر زلزله مقاوم خواهد بود. حتی دربرابر زلزله هشت ریشتری! اما نکته این جاست در کوچه ای که دویست ساختمان وجود دارد، وقتی تمام ساختمان ها تخریب شود و تنها دو ساختمان باقی بماند ، تمام کوچه به مدت چند سال غیرقابل سکونت خواهد بود. در بافت شهر تهران، اگر زلزله ای با درجه بالا اتفاق بیافتد ، تهران فلج خواهد شد. موضوع این نیست که خانه من خراب شود یا خیر ؟من زنده بمانم یا نه؟ تمام کسانی که زنده می مانند ، برای ادامه زندگی خود مشکل خواهند داشت.
